SRPSKI MEDIJI VARALI ČITAOCE I KLIJENTE! Objavljen izvještaj o lažnoj čitanosti srbijanskih internet-portala

SRPSKI MEDIJI VARALI ČITAOCE I KLIJENTE

Kompanija Gemius koja se bavi zvaničnim mjerenjem posjete srbijanskih medijskih sajtova, uočila je dva tipa prevarnih radnji na osnovu kojih su određeni medijski sajtovi bilježili veću posjetu koja nije stvarna. Već je rezultat mašinske (nepostojeće) posjete.

Saopštenje Gemiusa prenosimo u nastavku:

SRPSKI MEDIJI VARALI ČITAOCE I KLIJENTE

U skladu sa članom 9. Pravilnika gemiusAudience istraživanja, obavještavamo vas da je u prethodnom periodu došlo do pojave fiktivnog saobraćaja, kao i internet saobraćaja koji nije u skladu sa članom 4. Pravilnika. Obje pojave su uticale na rezultate gemiusAudience istraživanja u Srbiji.

U prvom slučaju (u daljem tekstu Tip 1) radi se o potpuno fiktivnom (nepostojećem) saobraćaju. Čiji je privid generisan upotrebom skripte koja je sa sajta „izvora“ našim serverima slala informacije o posjetama sajtovima „primaocima“. Koje se nisu dogodile.

U drugom slučaju (u daljem tekstu Tip 2) je generisan postojeći saobraćaj na sajtovima uključenim u gemiusAudience. Bez namjerne akcije posjetilaca. Kroz pop-up i pop-under prozore prilikom posjete trećim sajtovima.

Tip 1 prevare

Kada je u pitanju Tip 1, uzrok je maliciozna skripta, kreirana od strane NN lica, sa namjerom slanja lažnih hitova u gemiusPrism i Google Analitics naloge trećih sajtova. Koji nose lažnu informaciju da se na tim trećim sajtovima dogodila posjeta do koje u stvari nije došlo.

Skripta je otkrivena od strane Gemiusa i predstavljena na sastanku komercijalnih izdavača održanom 22. oktobra, uz iznošenje dodatnih informacija na sastanku komercijalnih izdavača 29. oktobra ove godine. Kako Gemius usljed GDPR-a čuva kompletne prikupljene podatke u periodu od posljednje tri godine. Nije moguće ustanoviti djelovanje te skripte u periodu prije oktobra 2021. godine.

U trenutku otkrivanja, skripta je bila postavljena na sajt republika.rs namijenjen mobilnim uređajima, a otkriveno je da je do novembra 2022. godine bila aktivna i na sajtu ana.rs. Republika.rs je uklonila skriptu 22. oktobra, neposredno po prijemu informacije o njenom postojanju tokom sastanka. I Tip 1 je prestao da bude aktivan.

Google serveri

Tokom postojanja skripte, prilikom posjete stvarnog korisnika nekim od ovih sajtova, njena aktivacija je slala informaciju ka Gemius i Google serverima da je korisnik bio i na sajtovima „primaocima“. Predstavljajući ga kao posjetu koja je došla sa Facebook-a.

U stvarnosti, korisnik nije bio na sajtu „primaocu“, niti imao bilo kakav kontakt sa sajtom „primaocem“, niti su na strani „primaoca“ bili potrebni bilo kakva tehnička akcija. Niti resurs za realizaciju ovakvog fiktivnog hita.

Sa druge strane, sajt „primalac“ je ovu „posjetu“ mogao da vidi u svom gemiusPrism i Google Analytics alatu kao stvarnu. Ukoliko je bila posjeta iz Srbije, bila je uključena u gemiusAudience rezultate. Dostupne tržištu.

Na ovaj način je generisano oko 2% od svih hitova u gemiusAudience istraživanju za Srbiju, koji su raspoređeni na sajtovima navedenim ispod.

Lažni hitovi

Slijedi spisak sajtova „primalaca“ sa periodima u kojima je maliciozna skripta slala lažne hitove za njih (zbog ogromne količine podataka za obradu. Kao referentni uzorak je uzet jedan dan u mjesecu. Odnosno 15. u svakom navedenom mjesecu):

• blic.rs: oktobar 2021. do oktobar 2024.
• buro247.rs: novembar 2021. do februar 2022, mart do jun 2024.
• ddl.rs: oktobar 2021. do april 2024, jun 2024. do oktobar 2024. (napomena: ddl.rs nije uključen u gemiusAudience od septembra 2022. godine)

• ekspres.net: oktobar 2021. do februar 2022, april 2022. do maj 2024.
• nova.rs: oktobar do decembar 2021, april 2022. do april 2023, jun, avgust, novembar i decembar 2023, april 2024.
• novosti.rs: oktobar 2021. do januar 2022, mart 2022. do februar 2023, april do decembar 2023.
• objektiv.rs: oktobar 2021. do februar 2022, april do oktobar 2022.
• pink.rs: mart 2022, april do jul 2024, septembar i oktobar 2024.
• sportske.net: novembar do februar 2022, jul 2022. do april 2023.

Istraživanje

Usljed ozbiljnosti navedene situacije i njenih posljedica po gemiusAudience istraživanje u Srbiji i sajtove koji su u njega uključeni, biće preduzete mjere u skladu sa zakonom u cilju pronalaženja. I kažnjavanja lica koja su odgovorna za kreiranje lažnih zapisa o ovom fiktivnom saobraćaju.

Neki od izdavača su obavijestili Gemius da su preduzeli ili namjeravaju da iniciraju pravne akcije u istom smjeru. Ovo je trenutni status, kako nam je komunicirano od strane izdavača:

Lifestyle Publishing doo (buro247.rs) – predstavnici buro247.rs su stupili u kontakt sa advokatima radi prikupljanja svih materijalnih dokaza potrebnih za podnošenje tužbe protiv kompanije. Koja je za njih radila promociju i oglašavanje na Facebook-u kao i protiv osobe koja je bila posrednik u ovoj prevari.

Medijska Mreža doo (republika.rs) – predstavnici republika.rs su podnijeli krivičnu prijavu Višem javnom tužiilaštvu u Beogradu, Posebnom odjeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala protiv NN lica zbog postojanja osnova sumnje da je izvršeno krivično djelo Računarske prevare iz člana 301. Krivičnog zakonika Republike Srbije, neovlašćeni pristup zaštićenom računaru, računarskoj mreži i elektronskoj obradi podataka iz člana 302. Krivičnog zakonika Republike Srbije, kao i drugih krivičnih djela koja budu utvrđena tokom istrage. U krivičnoj prijavi navode da je osumnjičeno lice na njihovom portalu postavilo malicioznu skriptu koja je manipulativno prenosila podatke analitičkim alatima.

Novosti AD (novosti.rs) – predstavnici novosti.rs su podnijeli krivičnu prijavu Višem javnom tužilaštvu u Beogradu. Posebnom odjeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala. Po savjetu advokata i u interesu postupka, u ovom trenutku nisu u mogućnosti da otkriju više detalja o prijavi.

Aspekti slučaja

Pink Media Group doo (pink.rs) – portal pink.rs je raskinuo ugovor sa kompanijom zaduženom za promociju njihovog sadržaja putem društvenih mreža i istražuje sve aspekte slučaja. Ukoliko se dokaže da je ova kompanija uzrokovala fiktivni saobraćaj na pink.rs. Pink Media Group će pokrenuti pravnu akciju protiv odgovornih.

Ringier Srbija doo (blic.rs, nekretnine.rs) – Ringier Srbija snažno podržava sve mere koje će Gemius preduzeti u skladu sa zakonom i po potrebi će im se pridružiti.

Sportske Net doo (sportske.net) – Predstavnici portala sportske.net su kontaktirali svoje advokate i podneće krivičnu prijavu Višem javnom tužilaštvu u Beogradu, Posebnom odeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala.

Pravne radnje

United Media Digital doo (nova.rs) – predstavnici portala nova.rs će podnijeti odgovarajuće pravne radnje protiv lica ili kompanije za koju se pretpostavlja da ih je oštetila kroz isporuku fiktivnih hitova umjesto stvarne posjete, za koju je bila angažovana.

Gemius poziva sve izdavače koji su angažovali bilo koju kompaniju za promociju njihovog sadržaja putem društvenih mreža, a umesto toga im je isporučen fiktivni saobraćaj. Da pokrenu pravnu akciju protiv iste i odgovornih lica.

Sa strane Gemiusa, nadležnim državnim organima će biti predati svi relevantni dokazi i informacije.

Usled svakodnevnog napretka tehnologije i pronalaženja novih metoda prevare, vjerujemo da adekvatno kažnjavanje odgovornih. I objavljivanje što je moguće više informacija o samom slučaju i počiniocima (uz vođenje računa o interesima istrage) predstavlja jedan od najboljih načina za prevenciju ovakvih situacija u budućnosti.

Tip 2

Kada je u pitanju Tip 2, nepravilnosti su uočene na sljedećim sajtovima: 

• blic.rs 
• espreso.rs 
• kurir.rs 
• mondo.rs 
• n1info.rs 
• nekretnine.rs 
• nova.rs 
• telegraf.rs.

Izdavačima ovih sajtova je, u skladu sa članom 5. pravilnika, dat rok od tri radna dana od dana formalnog upozorenja da ukinu ovu praksu. Koji je istekao u srijedu 6. novembra.

Određeni sadržaj

U ovom slučaju se radilo o stvarnom saobraćaju, ali ostvarenom bez namjere korisnika za dobijanje određenog sadržaja. Saobraćaj bez namjere korisnika po Pravilniku ne treba da bude uključen u Audience podatke i izdavači imaju mogućnost da u njega ne postave gemiusPrism skriptu. Ili, ukoliko tehnički nisu u mogućnosti to da izvedu, obavezu da ga markiraju posebnom oznakom u okviru URL-a. Za čije korišćenje je Gemius proslijedio uputstvo izdavačima 1. novembra, a koja će omogućiti Gemiusu da ga precizno detektuje i isključi iz rezultata.

Period postojanja Tipa 2 i uticaj na gA nije moguće precizno odrediti iz tehničkih razloga.

Gemius će nastaviti da ulaže maksimalne napore kako bi objektivno, transparentno i nepristrasno istraživao socio-demografske profile, lifestyle navike i interesovanja internet publike u Srbiji, po tržišno dogovorenim pravilima, u interesu unapređenja i očuvanja povjerenja u internet kao najmjerljiviji oglasni medij.

POJAŠNJENJE ZA ČITAOCE: Tip 2 navedene prevare se odnosi na to da kada odete na sajt za onlajn gledanje serija ili filmova “iskaču” vam prozori koje niste željeli da otvorite već ste samo kliknuli na dugme Play/Pause, sljedeća epizoda, fullscreen itd. A program vam je otvarao sajtove medija.

Prevarne radnje

Saopštenje portala Srbija Danas koji nije učestvovao ni u kakvim prevarnim radnjama koje se navode u saopštenju

Portal Srbija Danas obavještava javnost da je radio po najvišim profesionalnim standardima i da nije učestvovao ni u kakvim prevarnim radnjama u vezi sa vještačkim povećanjem broja posjeta, što je potvrdio izveštaj kompanije Gemius. Nedavni izvještaji Gemiusa nedvosmisleno su dokazali prevarne radnje. Koje su se odvijale u okviru digitalnog tržišta u Srbiji tokom dužeg vremenskog perioda. A koje su dovele do prividnog povećanja broja čitalaca na određenim portalima. Zbog toga su agencije dovedene u zabludu o realnoj čitanosti portala, a samim tim i klijenti, čime je ozbiljno narušen proces odlučivanja o oglašavanju.

Stvarni podaci

Portal Srbija Danas, koji je tokom čitavog perioda radio pošteno i prikazivao stvarne podatke o čitanosti, pretrpio je veliku materijalnu štetu zbog ovakvih praksi. Naš plasman na tržištu, zasnovan na realnoj posjeti, ostao je u sjenci nerealnih rezultata drugih učesnika. Što je direktno uticalo na vrednovanje našeg rada i rezultata od strane agencija i klijenata.

Pozivamo sve medije da se pridržavaju profesionalnih standarda. A kompaniju Gemius da dodatno unapredi mehanizme kontrole radi očuvanja transparentnosti i tačnosti izvještaja. Srbija Danas će, u interesu zaštite svog integriteta, nastaviti da se zalaže za fer uslove na tržištu. I očekuje da svi učesnici budu vrednovani isključivo na osnovu stvarnih rezultata.

SRPSKI MEDIJI VARALI ČITAOCE I KLIJENTE

BONUS VIDEO:

Hypebih.ba/sd.rs/A.H.