Britanski stručnjak Phil Butler: SFRJ bi danas bila svjetska sila, da se nisu umješali oni! Jugoslavija VS Europa: Ko bi bio jači? (VIDEO)

Objavio: RHT

09/02/2025 1:00 PM

Britanski stručnjak Phil Butler

Šta bi bilo da je Jugoslavija prežijvela? Sigurno je da bi svijet danas bio potpuno drugačije mjesto.

Za početak, zbog prisustva Pokreta nesvrstanih, Evropska unija bi bila daleko slabija i manje uticajna u svijetu. Cijela Evropa bi hrlila u Beograd, a iz njega u šest republika koje se danas tuku oko mrvica iz Brisela, piše Phil Butler u svom autorskom tekstu na sajtu “Modern Diplomacy”.

Svi smo svjesni dvije činjenice. Prvo, Jugoslavija se raspala zbog uplitanja Zapada kome nije odgovaralo da ima jaku i moćnu zemlju u srcu Evrope. Drugo, Jugoslavija se nikada ne bi raspala da jugoslovenski narodi nisu u sebi nosili sjeme tog raspada, da nisu bili plodno tlo za propast.

Britanski stručnjak Phil Butler

Imajući obje te stvari u vidu, odlučili smo da vam prenesemo najzanimljivije dijelove autorskog teksta “Kako je Jugoslavija sirijanizovana prije 25 godina” Phila Butlera, britanskog stručnjaka za Istočnu Evropu. Vjerujemo da će vas mnogi odlomci iznenaditi, a neki će vas i oduševiti zbog onog šta bi bilo kad bi bilo.

Mnogi od vas, koji su živeli u bivšoj Jugoslaviji, možda će zatvoriti oči i plakati jer će shvatiti da su izgubili mnogo više od puke zajedničke države. Izgubili su svijetlu budućnost kakva je mogla da bude. U alternativnom univerzumu, šta bi bilo da Jugoslavija i dalje postoji?

U ovom današnjem ključnom trenutku historije, apsolutno je neophodno da se pozabavimo dešavanjima u posljednjih 25 godina, a Jugoslavija i zapadna intervencija u njoj možda je najbolje mjesto odakle treba da se krene.

Možete li da zamislite Evropu u kojoj je Jugoslavija jedan od najvažnijih igrača? Ja mogu. Jugoslavija je zapravo bila jedan od najvećih kulturnih i ljudskih eksperimenata u istoriji. Formirana na međi bivše Austrougarske monarhije i Osmanlijskog carstva, Jugoslavija je spojila narode iz oba kulturna kruga na način koji nije viđen još od vremena Aleksandra Velikog.

Eksperimentalni projekat

Eksperiment je trajao nešto više od pola vijeka, a ideja je bila stvaranje jedinstvene države za sve južnoslovenske narode. Premda je Jugoslavija djelimično bila geostrateški projekat Britanije i Francuske sa ciljem obuzdavanja Njemačke, u osnovi je to bila razumna i pravedna ideja. Odredbe Krfske deklaracije su pozivale na stvaranje ustavne monarhije slične engleskoj, i iako je kralj Aleksandar u jednom trenutku suspendovao ustav i izbore, ovaj projekat je i dalje obećavao.

Rat, političke mahinacije, unutrašnji i spoljašnji pritisci su se okomoili na ovu svjetsku silu u usponu i kao što to obično biva u ovakvim eksperimentima, autoritarna vlast je postala neophodna i čak poželjna.

Kada je na vlast došao nacionalni heroj, diktator i globalni “celebrity”, Josip Broz Tito, Jugoslavija je na svjetsku scenu izašla u punom kapacitetu. Njegova uloga u osnivanju Pokreta nesvrstanih je bila i velikodušna i ekstremno značajna, posebno za narode same Jugoslavije; uostalom, njeni temelji su položeni upravo u Beogradu 1961. godine.

Kada se na raspad Jugoslavije gleda iz ove perspektive, vidi se geostrateško razmišljanje Washingtona i nikome nisu potrebni tink-tenk instituti da bi spoznali zbog čega je predsjednik Bill Clinton čekao 1995. godinu da bi intervenisao u BiH. Clinton je zapravo samo nastavljao politiku destabilizacije jugoslovenskog socijalizma, koju je utemeljio njegov prethodnik George Bush Stariji.

Priča jednog Francuza

Sada znamo da su pobunjenici koje je tajno obučavala Amerika odigrali ključnu ulogu u rasparčavanju te regije putem organizacije poznate kao Atlantska brigada sastavljena od oko 400 boraca, koja se na Kosovu borila rame uz rame sa OVK.

Priča jednog Francuza koji je obučavao pripadnike Atlantske brigade podsjeća na ono što se posljednjih godina dešavalo u Ukrajini, Libiji i Siriji. Vide se obrasci koji nas vode kao istini: užasna polja smrti u legitimnoj državi Jugoslaviji, investitori koji otimaju ono što je preteklo, mrlje na rukama američkih predsjednika, britanskih lordova i neonacističkih njemačkih industrijalaca.

Jugoslavija je postala šablon za Avganistan, Irak, Arapsko proljeće i Ukrajinu. Priča o genocidu u ime demokratije je previše odvratna da bi se o njoj govorilo. Većina ljudi u ovim nacijama je vraćena 200 godina unazad, u vrstu srednjovjekovne egzistencije bez nade. Jedini izlaz bivši Jugosloveni danas vide, prirodno, u EU i NATO-u. Svakako su u sukobu na Kosovu obje strane činile zločine, kao i drugdje u jugoslovenskim ratovima.

To nije suština onoga što pričam, već totalitet katastrofe. Prije svega, narodi nekadašnje Jugoslavije više nemaju svoj stvarni glas.

Jugoslavije nije bila laka meta

Drugo, rasturanje te nacije dovelo je do smrti i progonstva više miliona ljudi. To je druga priča. Moja “fantazija” o Jugoslaviji bi trebalo da otvori oči. Jugoslavija je izgrađena na ideji da bi Južni Sloveni trebalo da prestanu da budu slabi i podjeljeni. Ujedinjena nacija Jugoslavije nije bila laka meta imperijalističkim namjerama kakve vidimo danas.

Činjenica je da je nakon Drugog svjetskog rata, socijalistička Jugoslavija postala evropska priča o uspjehu. Između 1960. i 1980. godine ta je zemlja doživela možda najživahniji privredni i društveni rast u svijetu: pristojan životni standard, besplatno zdravstvo i školstvo, garantovano pravo na posao, jednomjesečni plaćeni odmor, stopa pismenosti preko 90 odsto i očekivani životni vijek od 72 godine.

Koliko je meni poznato, nijedna od novonastalih balkanskih država ne može da se pohvali ni sa upola takvim prosperitetom. Bio je to prosperitet zbog koga su zapadne interesne grupe željele da unište Jugoslaviju. Svi narodi Jugoslavije takođe su uživali i u besplatnim stanovima, te pristupačnom javnom prevozu i komunalijama.

Neprofitna preduzeća su takođe bila u javnim rukama, što opet nije odgovaralo zapadnim demokratijama. Toj zemlji nije smjelo da se dozvoli da se nadmeće sa Njemačkom, Francuskom i posebno ne Britanijom, a ni londonski i luksemburški bankari nisu mogli da izvlače milijarde iz socijalističkog sistema.

Zimske olimpijske igre 1984.

Iz lične perspektive, sjećam se onog prosperitetnog momenta bivše Jugoslavije, Zimskih olimpijskih igara u Sarajevu 1984. godine. Bile su to prve zimske igre održane u nekoj komunističkoj zemlji, a baklja je išla od Dubrovnika, preko Splita, Ljubljane, Zagreba i brojnih jugoslovenskih gradova, dok nije došla u Sarajevo.

Imena osvajača zlatnih medalja se ne sjećam, ali se sjećam maskote Vučka, djela slovenačkog slikara Jožea Trobeca, koji mi se iz nekog razloga urezao u pamćenje.

Taj mali vuk je predstavljao balkanske narode. Vukovi igraju bitnu ulogu u jugoslovenskim bajkama, oni su oličenje hrabrosti i snage i simbolizuju zimu.

Sada razmišljam o tome šta bi taj hrabri i snažni narod Jugoslavije sve osvojio, da im se u sudbinu nisu umješali stranci. Ali, ta nacija je nestala zauvijek.