Kada se Srbi i Hrvati nađu za istim stolom, rasprave o politici, jeziku ili muzici često postanu burnije nego što bi trebalo.
Naučnici analizirali DNK Srba i Hrvata
Ipak, zanimljivo je da se te razlike gotovo utope čim se pređe granica – tamo gdje „šargarepa” i „mrkva” znače isto, a „paradajz” i „rajčica” gube svaku simboličnu težinu.
Uprkos sličnostima u jeziku, ishrani i temperamentu, vijekovi istorijskih sukoba stvorili su utisak da ih više toga razdvaja nego povezuje. Međutim, najnovije naučno istraživanje pokazuje suprotno – Srbi i Hrvati genetski su mnogo sličniji nego što bi mnogi pretpostavili.
Multidisciplinarno istraživanje koje su sproveli Institut za evolucionu biologiju u Španiji, Univerzitet Zapadnog Ontarija i Harvard, objavljeno u u prestižnom časopisu Cell, nosi naslov „Genetska istorija Balkana od rimske granice do seobe Slovena“.
Uzorci iz doba seobe naroda
Riječ je o projektu u kojem je učestvovalo čak 70 naučnika, među njima više od 30 stručnjaka iz Hrvatske – antropologa, genetičara i istoričara. Analizirali su kompletne genomske podatke 146 drevnih pojedinaca, pronađenih uglavnom na prostoru Srbije i Hrvatske, kako bi rekonstruisali genetsku sliku Balkana tokom prvog milenijuma nakon Hrista.
U istraživanju je korišćeno 58 uzoraka s lokaliteta u Hrvatskoj, od antičkih gradova do ranosrednjovjekovnih sela.
„Studija se fokusirala na period rimskog osvajanja i vladavine nad ovim prostorima, otprilike od 1. do 400. godine, te na period seobe naroda i ranog srednjeg vijeka, između 400. i 900. godine. Većina uzoraka potiče upravo iz tih razdoblja – iz rimskih urbanih centara poput Zadra, Viminacija (današnji Kostolac u Srbiji), Siska, Osijeka i Niša, ali i iz manjih ruralnih zajednica koje su dominirale u ranom srednjem vijeku, poput Bojne, Nuštara i Jagodnjaka. Nekoliko uzoraka je i mlađe, a najnoviji potiču iz Lepenskog vira u Srbiji iz 15–16. vijeka i iz Kosinja u Lici iz 17–18. vijeka“, rekao je za Jutarnji jedan od koautora studije, dr Mario Novak iz Instituta za antropologiju.
Slovenski genetski sloj
Prekretnica u genetskoj slici regiona dogodila se nakon što je Rimsko carstvo u 6. vijeku izgubilo kontrolu nad Balkanom. Tada, prema studiji, dolazi do masovnog doseljavanja populacija genetski sličnih današnjim slovenskim narodima istočne Evrope.
Naučnici su otkrili da taj „slovenski genetski sloj“ danas čini 30 do 60 odsto porijekla savremenih balkanskih naroda, što predstavlja jednu od najvećih demografskih promjena u Evropi ranog srednjeg vijeka.
Dr Novak ističe da je ovo tek uvod u širi naučni projekat – uskoro se očekuje objava većeg istraživanja pod vođstvom Harvarda, koje će detaljnije obraditi genetsku istoriju savremenih stanovnika jugoistočne Evrope.
Geni brišu granice
„Ovim istraživanjem dobili smo nepobitne biološke dokaze o masovnom naseljavanju pojedinaca i zajednica koje govore slovenskim jezicima tokom ranog srednjeg vijeka na područje Balkana – sve do Grčke i Egejskih ostrva. Većina genetskog nasljeđa današnjih stanovnika ovih prostora potiče upravo iz tih seoba. Slovenska genetika, prema trenutnim rezultatima, čini između 50 i 60 odsto genetskog nasljeđa Srba i Hrvata, a što se ide južnije, taj procenat opada.
No, važno je naglasiti da je u naše genetsko nasljeđe ugrađen i značajan dio DNK drevnih stanovnika ovih prostora – od bronzanog i gvozdenog doba, pa do rimskih doseljenika iz raznih krajeva Rimskog carstva“, pojasnio je Novak.
Drugim riječima, istorija Balkana ispisana je zajedničkim genetskim kodom – bez obzira na današnje državne granice i identitetske razlike.
Rimsko carstvo kao „genetski mikser“
„U ovom istraživanju potvrđeno je prisustvo nekoliko osoba koje su tokom rimske vladavine stigle iz dalekih krajeva, čak iz Afrike, i ovdje živjele i umrle. Jedan od njih bio je odrasli muškarac iz Viminacija, koji potiče iz podsaharske Afrike, vjerovatno iz Sudana, izvan granica Rimskog carstva. Umro je u 2. vijeku nakon Hrista i sahranjen je s uljanicom na kojoj je prikazan orao – simbol boga Jupitera, jednog od najvažnijih rimskih božanstava.
Druga osoba afričkog porijekla pronađena je u Zadru, tadašnjoj rimskoj koloniji Iader. Riječ je o mlađem muškarcu iz 2. ili 3. vijeka, koji potiče iz sjeverne Afrike, vjerovatno iz rimskih provincija kao što su Egipat, Kirenaika ili Tripolitanija. Ovo nije bio jedini takav primjer u Zadru, što svjedoči o izuzetnoj mobilnosti tadašnjih ljudi i efikasnosti rimskog sistema puteva, kao i o značaju Zadra kao trgovačke luke u kojoj su živjeli pojedinci iz svih krajeva Carstva“, naglasio je Novak. prenosi Dnevno.
Ovo istraživanje ne otkriva samo genetsku srodnost Srba i Hrvata, već i širu sliku međusobnog prožimanja naroda, kultura i identiteta koji su vijekovima oblikovali jugoistočnu Evropu.
Granice se, čini se, mogu povući na karti – ali ne i u našoj DNK.
BONUS VIDEO:
hypebih.ba/Nezavisne/A.H.
