Zašto je 8. mart Dan žena? Od Njujorka do Kopenhagena
Dan žena
Loši radni uslovi bili su okidač za česte proteste radnica u doba brze industrijalizacije i ekonomske ekspanzije krajem 19. i početkom 20. vijeka.
Tada se javila ideja za obilježavanjem Međunarodnog dana žena.
Protestovale 8. marta 1857. u Njujorku
Prve takve demonstracije organizovale su žene iz industrije odjeće i tekstila koje su protestovale 8. marta 1857. u Njujorku.
Pobunile su se zbog loših radnih uslova i niskih plata. Demonstracije je rastjerala policija, ali su žene za dva mjeseca osnovale sindikat. Proteste 8. marta organizovale su i sljedećih desetak godina, od kojih je najpoznatiji bio 1908. godine kada je 15.000 žena marširalo kroz Njujork tražeći kraće radno vrijeme, bolje plate i pravo glasa.
Prva međunarodna ženska konferencija održala se 1910. godine u Kopenhagenu u organizaciji Socijalističke Internacionale te ustanovila “Međunarodni dan žena” na prijedlog slavne njemačke socijalistkinje Klare Zetkin. Sljedeće godine je Međunarodni dan žena obilježilo više od milion ljudi u Austriji, Danskoj, Njemačkoj i Švajcarskoj.
Ti događaji su koincidirali s požarom u tvornici Triangle Shirtwaist u Njujorku, kada su ustanovili da su slabe mjere sigurnosti na radu bile krive za smrt više od 140 žena.
Demonstracije povodom Međunarodnog dana žena u Rusiji bile su prvi stadijum ruske revolucije. Nakon Oktobarske revolucije, boljševička feministkinja Aleksandra Kolontaj nagovorila je Lenjina da 8. marta postane državni praznik. I tokom sovjetskog perioda se koristio za obilježavanje “herojstva radnica”.
Međutim, u mnogim komunističkim državama taj je praznik izgubio svoju ideološku osnovu i postao prilika muškarcima za iskazivanje ljubavi i poštovanja prema pripadnicama suprotnog pola, posluživši kao svojevrsni amalgam Majčinog dana i Valentinova u zapadnim državama.
Baršunaste revolucija
U Čehoslovačkoj se Dan žena za vrijeme komunističkog režima pretvorio u parodiju te je ukinut nakon baršunaste revolucije. U Mađarskoj se običaj poklanjanja cvijeća ženama zadržao i nakon pada komunizma.
Međunarodni dan žena se u zapadnom svijetu uglavnom prestao obilježavati tridesetih, dijelom i zbog toga što je povezivan s komunizmom. Majčin dan se kao praznik u čast majki i majčinstva obilježava u tim zemljama svake druge nedjelje u martu.
Dan žena je ostao državnim praznikom u Rusiji, Bjelorusiji, Ukrajini, Kazahstanu, Kirgiziji, Moldaviji, Mongoliji i Tadžikistanu. A obilježava se cvijećem i poklonima. Međutim, šezdesetih su ga ponovo počele slaviti feministkinje. Godine 1975., koja je proglašena Međunarodnom godinom žene, UN su službeno počele obilježavati Međunarodni dan žena.
BONUS VIDEO:
(24sata/hypebih.ba)
